ਦੋਹੇ – ਰਹੀਮ ਸਾਹਿਬ

੧

ਛਿਮਾ ਬੜਨ ਕੋ ਚਾਹਿਯੇ, ਛੋਟਨ ਕੋ ਉਤਪਾਤ ।
ਕਾ ਰਹੀਮ ਹਰਿ ਕਾ ਘਟਯੌ, ਜੋ ਭ੍ਰਿਗੂ ਮਾਰੀ ਲਾਤ ॥
੨

ਤਰੁਵਰ ਫਲ ਨਹਿੰ ਖਾਤ ਹੈ, ਸਰਵਰ ਪਿਯਹਿ ਨ ਪਾਨ ।
ਕਹਿ ਰਹੀਮ ਪਰ ਕਾਜ ਹਿਤ, ਸੰਪਤਿ ਸੰਚਹਿ ਸੁਜਾਨ ॥
੩

ਜੋ ਰਹੀਮ ਓਛਾ ਬੜ੍ਹੈ, ਤੌ ਅਤਿ ਹੀ ਇਤਰਾਯ ।
ਪਯਾਦੇ ਸੋਂ ਫਰਜੀ ਭਯੋ, ਟੇੜ੍ਹੋ ਟੇੜ੍ਹੋ ਜਾਯ ॥
੪

ਬਿਗਰੀ ਬਾਤ ਬਨੇ ਨਹੀਂ, ਲਾਖ ਕਰੋ ਕਿਨ ਕੋਯ ।
ਰਹਿਮਨ ਬਿਗਰੇ ਦੂਧ ਕੋ, ਮਥੇ ਨ ਮਾਖਨ ਹੋਯ ॥
੫

ਆਬ ਗਈ ਆਦਰ ਗਯਾ, ਨੈਨਨ ਗਯਾ ਸਨੇਹਿ ।
ਯੇ ਤੀਨੋਂ ਤਬ ਹੀ ਗਯੇ, ਜਬਹਿ ਕਹਾ ਕਛੁ ਦੇਹਿ ॥
੬

ਖੀਰਾ ਸਿਰ ਤੇ ਕਾਟਿਯੇ, ਮਲੀਯਤ ਨਮਕ ਲਗਾਯ ।
ਰਹਿਮਨ ਕਰੂਯੇ ਮੁਖਨ ਕੋ, ਚਹੀਯਤ ਇਹੈ ਸਜਾਯ ॥
੭

ਚਾਹ ਗਈ ਚਿੰਤਾ ਮਿਟੀ, ਮਨੁਆ ਬੇਪਰਵਾਹ ।
ਜਿਨਕੋ ਕਛੁ ਨਹਿ ਚਾਹਿਯੇ, ਵੇ ਸਾਹਨ ਕੇ ਸਾਹ ॥
੮

ਜੇ ਗਰੀਬ ਪਰ ਹਿਤ ਕਰੈਂ, ਤੇ ਰਹੀਮ ਬੜ ਲੋਗ ।
ਕਹਾਂ ਸੁਦਾਮਾ ਬਾਪੁਰੋ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਮਿਤਾਈ ਜੋਗ ॥
੯

ਜੋ ਰਹੀਮ ਗਤਿ ਦੀਪ ਕੀ, ਕੁਲ ਕਪੂਤ ਗਤਿ ਸੋਯ ।
ਬਾਰੇ ਉਜਿਯਾਰੋ ਲਗੇ, ਬੜ੍ਹੇ ਅੰਧੇਰੋ ਹੋਯ ॥
੧੦

ਰਹਿਮਨ ਦੇਖ ਬੜੇਨ ਕੋ, ਲਘੂ ਨ ਦੀਜਿਯੇ ਡਾਰਿ ।
ਜਹਾਂ ਕਾਮ ਆਵੈ ਸੁਈ, ਕਹਾ ਕਰੈ ਤਲਵਾਰਿ ॥
੧੧

ਏਕਹਿ ਸਾਧੈ ਸਬ ਸਧੈ, ਸਬ ਸਾਧੇ ਸਬ ਜਾਯ ।
ਰਹਿਮਨ ਮੂਲਹਿ ਸੀਂਚਬੋ, ਫੂਲਹਿ ਫਲਹਿ ਅਗਾਯ ॥
੧੨

ਰਹਿਮਨ ਵੇ ਨਰ ਮਰ ਗਯੇ, ਜੇ ਕਛੁ ਮਾਂਗਨ ਜਾਹਿ ।
ਉਨਤੇ ਪਹਿਲੇ ਵੇ ਮੁਯੇ, ਜਿਨ ਮੁਖ ਨਿਕਸਤ ਨਾਹਿ ॥
੧੩

ਰਹਿਮਨ ਨਿਜ ਮਨ ਕੀ ਵਯਥਾ, ਮਨ ਮੇਂ ਰਾਖੋ ਗੋਯ ।
ਸੁਨਿ ਇਠਲੈਹੈਂ ਲੋਗ ਸਬ, ਬਾਂਟਿ ਨ ਲੈਹੈ ਕੋਯ ॥
੧੪

ਬਾਨੀ ਐਸੀ ਬੋਲਿਯੇ, ਮਨ ਕਾ ਆਪਾ ਖੋਯ ।
ਔਰਨ ਕੋ ਸੀਤਲ ਕਰੈ, ਆਪਹੁ ਸੀਤਲ ਹੋਯ ॥
੧੫

ਮਨ ਮੋਤੀ ਅਰੁ ਦੂਧ ਰਸ, ਇਨਕੀ ਸਹਜ ਸੁਭਾਯ ।
ਫਟ ਜਾਯੇ ਤੋ ਨ ਮਿਲੇ, ਕੋਟਿਨ ਕਰੋ ਉਪਾਯ ॥
੧੬

ਦੋਨੋਂ ਰਹਿਮਨ ਏਕ ਸੇ, ਜਬ ਲੌਂ ਬੋਲਤ ਨਾਹਿੰ ।
ਜਾਨ ਪਰਤ ਹੈਂ ਕਾਕ ਪਿਕ, ਰਿਤੂ ਵਸੰਤ ਕੈ ਮਾਹਿੰ ॥
੧੭

ਰਹਿਮਨ ਓਛੇ ਨਰਨ ਸੋ, ਬੈਰ ਭਲੀ ਨ ਪ੍ਰੀਤ ।
ਕਾਟੇ ਚਾਟੇ ਸਵਾਨ ਕੇ, ਦੋਊ ਭਾਂਤਿ ਵਿਪਰੀਤ ॥
੧੮

ਰਹਿਮਨ ਧਾਗਾ ਪ੍ਰੇਮ ਕਾ, ਮਤ ਤੋੜੋ ਚਟਕਾਯ ।
ਟੂਟੇ ਸੇ ਫਿਰ ਨ ਜੁੜੇ, ਜੁੜੇ ਗਾਂਠ ਪਰਿ ਜਾਯ ॥
੧੯

ਰਹਿਮਨ ਪਾਨੀ ਰਾਖਿਯੇ, ਬਿਨ ਪਾਨੀ ਸਬ ਸੂਨ ।
ਪਾਨੀ ਗਯੇ ਨ ਊਬਰੇ, ਮੋਤੀ, ਮਾਨੁਸ਼, ਚੂਨ ॥
੨੦

ਵੇ ਰਹੀਮ ਨਰ ਧਨਯ ਹੈਂ, ਪਰ ਉਪਕਾਰੀ ਅੰਗ ।
ਬਾਂਟਨਵਾਰੇ ਕੋ ਲਗੈ, ਜਯੌਂ ਮੇਂਹਦੀ ਕੋ ਰੰਗ ॥
੨੧

ਜੋ ਰਹੀਮ ਉੱਤਮ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ, ਕਾ ਕਰਿ ਸਕਤ ਕੁਸੰਗ ।
ਚੰਦਨ ਵਿਸ਼ ਵਯਾਪਤ ਨਹੀਂ, ਲਿਪਟੇ ਰਹਤ ਭੁਯੰਗ ॥
੨੨

ਕਹਿ ਰਹੀਮ ਸੰਪਤਿ ਸਗੇ, ਬਨਤ ਬਹੁਤ ਬਹੁ ਰੀਤ ।
ਬਿਪਤਿ ਕਸੌਟੀ ਜੇ ਕਸੇ, ਤੇ ਹੀ ਸਾਂਚੇ ਮੀਤ ॥
੨੩

ਕਦਲੀ ਸੀਪ ਭੁਯੰਗ ਮੁਖ, ਸਵਾਤੀ ਏਕ ਗੁਨ ਤੀਨ ।
ਜੈਸੀ ਸੰਗਤਿ ਬੈਠਿਏ, ਤੈਸੋ ਹੀ ਫਲ ਦੀਨ ॥
੨੪

ਦੀਨ ਸਬਨ ਕੋ ਲਖਤ ਹੈ, ਦੀਨਹਿੰ ਲਖੈ ਨ ਕੋਯ ।
ਜੋ ਰਹੀਮ ਦੀਨਹਿੰ ਲਖੇ, ਦੀਨਬੰਧੁ ਸਮ ਹੋਯ ॥
੨੫

ਧਨਿ ਰਹੀਮ ਜਲ ਪੰਕ ਕੋ, ਲਘੂ ਜਿਯ ਪਿਅਤ ਅਘਾਯ ।
ਉਦਧਿ ਬੜਈ ਕੌਨ ਹੈ, ਜਗਤ ਪਿਆਸੋ ਜਾਯ ॥
੨੬

ਬਸਿ ਕੁਸੰਗ ਚਾਹਤ ਕੁਸਲ, ਯਹ ਰਹੀਮ ਜਿਯ ਸੋਸ ।
ਮਹਿਮਾ ਘਟੀ ਸਾਗਰ ਕੀ, ਰਾਵਣ ਬਸਯੋ ਪੜੋਸ ॥
੨੭

ਰੂਠੇ ਸੁਜਨ ਮਨਾਈਏ, ਜੋ ਰੂਠੈ ਸੌ ਬਾਰ ।
ਰਹਿਮਨ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਪੋਈਏ, ਟੂਟੇ ਮੁਕਤਾਹਾਰ ॥
੨੮

ਸਮਯ ਪਾਯ ਫਲ ਹੋਤ ਹੈ, ਸਮਯ ਪਾਯ ਝਰਿ ਜਾਯ ।
ਸਦਾ ਰਹੇ ਨਹਿੰ ਏਕਸੋ, ਕਾ ਰਹੀਮ ਪਛਤਾਯ ॥
੨੯

ਰਹਿਮਨ ਮੋਮ ਤੁਰੰਗ ਚੜ੍ਹਿ, ਚਲਿਬੋ ਪਾਵਕ ਮਾਂਹਿ ।
ਪ੍ਰੇਮ ਪੰਥ ਐਸੋ ਕਠਿਨ, ਸਬ ਕੋਉ ਨਿਬਹਤ ਨਾਂਹਿ ॥
੩੦

ਰਹਿਮਨ ਯਾਚਕਤਾ ਗਹੇ, ਬੜੇ ਛੋਟ ਹੈ ਜਾਤ ।
ਨਾਰਾਯਣ ਹੂ ਕੋ ਭਯੋ, ਬਾਵਨ ਆਂਗੁਰ ਗਾਤ ॥
੩੧

ਸਮਯ ਲਾਭ ਸਮ ਲਾਭ ਨਹਿੰ, ਸਮਯ ਚੂਕ ਸਮ ਚੂਕ ।
ਚਤੁਰਨ ਚਿਤ ਰਹਿਮਨ ਲਗੀ, ਸਮਯ ਚੂਕ ਕੀ ਹੂਕ ॥
੩੨

ਦੇਨਹਾਰ ਕੋਉ ਔਰ ਹੈ, ਭੇਜਤ ਸੋ ਦਿਨ ਰੈਨ ।
ਲੋਗ ਭਰਮ ਹਮ ਪੈ ਧਰੈਂ, ਯਾਤੇ ਨੀਚੇ ਨੈਨ ॥
੩੩

ਅਨੁਚਿਤ ਬਚਨ ਨ ਮਾਨੀਏ, ਜਦਪਿ ਗੁਰਾਇਸੁ ਗਾੜ੍ਹਿ ।
ਹੈ ਰਹੀਮ ਰਘੁਨਾਥ ਤੇ, ਸੁਜਸ ਭਰਤ ਕੋ ਬਾੜ੍ਹਿ ॥
੩੪

ਅਨੁਚਿਤ ਉਚਿਤ ਰਹੀਮ ਲਘੁ, ਕਰਹਿ ਬੜੇਨ ਕੇ ਜੋਰ ।
ਜਯੋਂ ਸਸਿ ਕੇ ਸੰਯੋਗ ਸੇ, ਪਚਵਤ ਆਗਿ ਚਕੋਰ ॥
੩੫

ਅਬ ਰਹੀਮ ਮੁਸਕਿਲ ਪਰੀ, ਗਾੜ੍ਹੇ ਦੋਊ ਕਾਮ ।
ਸਾਂਚੇ ਸੇ ਤੋ ਜਗ ਨਹੀਂ, ਝੂਠੇ ਮਿਲੈਂ ਨ ਰਾਮ ॥
੩੬

ਅਰਜ ਗਰਜ ਮਾਨੈ ਨਹੀਂ, ਰਹਿਮਨ ਯੇ ਜਨ ਚਾਰਿ ।
ਰਿਨਿਯਾਂ ਰਾਜਾ ਮਾਂਗਤਾ, ਕਾਮ ਆਤੁਰੀ ਨਾਰਿ ॥
੩੭

ਉਰਗ ਤੁਰੰਗ ਨਾਰੀ ਨ੍ਰਿਪਤਿ, ਨੀਚ ਜਾਤਿ ਹਥਿਯਾਰ ।
ਰਹਿਮਨ ਇਨਹੇਂ ਸੰਭਾਰੀਏ, ਪਲਟਤ ਲਗੈ ਨ ਬਾਰ ॥
੩੮

ਕਹੁ ਰਹੀਮ ਕੈਸੇ ਨਿਭੈ, ਬੇਰ ਕੇਰ ਕੋ ਸੰਗ ।
ਵੇ ਡੋਲਤ ਰਸ ਆਪਨੇ, ਉਨਕੇ ਫਾਟਤ ਅੰਗ ॥
੩੯

ਕਹਾ ਕਰੌਂ ਬੈਕੁੰਠ ਲੈ, ਕਲਪ ਬ੍ਰਿੱਛ ਕੀ ਛਾਂਹ ।
ਰਹਿਮਨ ਢਾਕ ਸੁਹਾਵਨੈ, ਜੋ ਗਲ ਪੀਤਮ ਬਾਂਹ ॥
੪੦

ਜੈਸੀ ਪਰੈ ਸੋ ਸਹਿ ਰਹੈ, ਕਹਿ ਰਹੀਮ ਯਹ ਦੇਹ ।
ਧਰਤੀ ਹੀ ਪਰ ਪਰਤ ਹੈਂ, ਸੀਤ ਘਾਮ ਔਰ ਮੇਹ ॥
੪੧

ਜੇ ਸੁਲਗੇ ਤੇ ਬੁਝਿ ਗਏ, ਬੁਝੇ ਤੋ ਸੁਲਗੇ ਨਾਹਿੰ ।
ਰਹਿਮਨ ਦਾਹੇ ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ, ਬੁਝਿ ਬੁਝਿ ਕੇ ਸੁਲਗਾਹਿੰ ॥
੪੨

ਜੋ ਬੜੇਨ ਕੋ ਲਘੁ ਕਹੇ, ਨਹਿੰ ਰਹੀਮ ਘਟ ਜਾਂਹਿ ।
ਗਿਰਿਧਰ ਮੁਰਲੀਧਰ ਕਹੇ, ਕਛੁ ਦੁਖ ਮਾਨਤ ਨਾਂਹਿ ॥
੪੩

ਜੋ ਰਹੀਮ ਕਰਿਬੋ ਹੁਤੋ, ਬ੍ਰਜ ਕੋ ਯਹੀ ਹਵਾਲ ।
ਤੋ ਕਾਹੇ ਕਰ ਪਰ ਧਰਯੋ, ਗੋਬਰਧਨ ਗੋਪਾਲ ॥
੪੪

ਜੋ ਰਹੀਮ ਭਾਵੀ ਕਤਹੁੰ, ਹੋਤਿ ਆਪਨੇ ਹਾਥ ।
ਰਾਮ ਨ ਜਾਤੇ ਹਰਿਨ ਸੰਗ, ਸੀਯ ਨ ਰਾਵਣ ਸਾਥ ॥
੪੫

ਜੋ ਰਹੀਮ ਮਨ ਹਾਥ ਹੈ, ਤੋ ਮਨ ਕਹੁੰ ਕਿਨ ਜਾਹਿ ।
ਜਯੋਂ ਜਲ ਮੇਂ ਛਾਯਾ ਪਰੇ, ਕਾਯਾ ਭੀਜਤ ਨਾਹਿੰ ॥
੪੬

ਧਨ ਥੋਰੋ ਇੱਜਤ ਬੜੀ, ਕਹ ਰਹੀਮ ਕਾ ਬਾਤ ।
ਜੈਸੇ ਕੁਲ ਕੀ ਕੁਲਵਧੂ, ਚਿਥੜਨ ਮਾਹਿ ਸਮਾਤ ॥
੪੭

ਨਿਜ ਕਰ ਕ੍ਰਿਯਾ ਰਹੀਮ ਕਹਿ, ਸਿਧਿ ਭਾਵੀ ਕੇ ਹਾਥ ।
ਪਾਂਸੇ ਅਪਨੇ ਹਾਥ ਮੇਂ, ਦਾਂਵ ਨ ਅਪਨੇ ਹਾਥ ॥
੪੮

ਪਾਵਸ ਦੇਖਿ ਰਹੀਮ ਮਨ, ਕੋਇਲ ਸਾਧੇ ਮੌਨ ।
ਅਬ ਦਾਦੁਰ ਵਕਤਾ ਭਏ, ਹਮ ਕੋ ਪੂਛਤ ਕੌਨ ॥
੪੯

ਪ੍ਰੀਤਮ ਛਵੀ ਨੈਨਨ ਬਸੀ, ਪਰ ਛਵੀ ਕਹਾਂ ਸਮਾਯ ।
ਭਰੀ ਸਰਾਯ ਰਹੀਮ ਲਖਿ, ਆਪੁ ਪਥਿਕ ਫਿਰਿ ਜਾਯ ॥
੫੦

ਬੜੇ ਬੜਾਈ ਨ ਕਰੇਂ, ਬੜੋ ਨ ਬੋਲੇਂ ਬੋਲ ।
ਰਹਿਮਨ ਹੀਰਾ ਕਬ ਕਹੈ, ਲਾਖ ਟਕਾ ਹੈ ਮੋਲ ॥